| Newsletter |
|
Aby mc otrzymywa e-maile z Kama Starachowice musisz si zarejestrowa. |
| Aktualnie online |
 Goci online: 19
Uytkownikw online: 0
cznie uytkownikw: 3
Najnowszy uytkownik: marko1321
|
| Kalendarz |
| Ni |
Po |
Wt |
r |
Cz |
Pi |
So |
| |
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
| 6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
12 |
| 13 |
14 |
15 |
16 |
17 |
18 |
19 |
| 20 |
21 |
22 |
23 |
24 |
25 |
26 |
| 27 |
28 |
29 |
30 |
31 |
|
|
|
|
| Sensacja techniczna sprzed 40000 lat |
miercionona maszyna
Waciwie nie ma si czym chwali. Pierwsza w
dziejach maszyna wynaleziona przez, czowieka,
przeznaczona bya do usprawnienia zabijania, do
powikszenia zasigu i siy raenia dzid miotanych
przedtem rcznie. Nieznany wynalazca uku musia by
czowiekiem niezwykle pomysowym i bystrym
obserwatorem. Wymylone przez niego urzdzenie
stanowi bowiem pierwszy w dziejach przykad celowego
magazynowania energii.
Fakt, e pierwsza wynaleziona przez czowieka maszyna
suya do zabijania, nie by przypadkowy, ale te
nie wynika bynajmniej z krwioerczego instynktu
tkwicego w ludzkiej naturze. Po prostu w paleolicie,
czyli starszej epoce kamiennej (zwanej te epok
kamienia upanego), podstawowym zajciem czowieka
byo polowanie. Ludzie koczowali wwczas w
niewielkich, kilkudziesicioosobowych grupach po
odwiecznej puszczy ywic si gwnie tym, co
upolowali. Zbieractwo — wyszukiwanie jadalnych owocw
lenych i korzonkw — byo tylko koniecznym (mona by
rzec witaminowym) uzupenieniem zasadniczego wwczas
pokarmu — misa. Ten zestaw menu zmusza pradawnych
owcw do bezustannego przemierzania puszczy w pogoni
za zwierzyn. Prymitywna bro — maczuga, drewniany
oszczep czy kamie — ktrej uycie wymagao znacznej
sprawnoci fizycznej — bya niezbyt skuteczna, gdy
trzeba byo razi ruchliwe i szybkie cele.
Nadrabiajc braki swej natury pomysowoci, czowiek
urzdza zasadzki i nagonki, kopal doy-puapki, a z
czasem (kilkadziesit tysicy lat temu) oswoi sobie
i wytresowa nieocenionego towarzysza oww — psa.
Niemniej, a do momentu wynalezienia uku, koczujce
gromady myliwych yy stale na pograniczu godu.
Miso jest produktem atwo psujcym si i nie mona
go zbyt dugo przechowywa. Tote kilka kolejnych
nieudanych polowa nieuchronnie oznaczao gd.
Czowiek wczesny powica wic cay swj czas
zdobywaniu poywienia. Jeli uwaamy za suszne
przysowie, goszce, i „potrzeba jest matk
wynalazkw", nie powinnimy si dziwi, e pierwsza
maszyna miaa takie wanie przeznaczenie.
Mezolityczne malowido naskalne zachowane w jednej z grot w Hiszpanii: ucznik
strzela do grskiej kozicy
uk spowodowa prawdziwy przewrt w sposobie ycia
czowieka. Dziki niemu stale dotd zagroony byt
naszych pradawnych przodkw zosta zabezpieczony. uk
skrci te znacznie czas powicany na zdobywanie
poywienia. Myliwi z epoki kamiennej przyzwyczajeni
do staej aktywnoci, a dysponujcy teraz wolnym
czasem — mogli zaj si rozwijaniem innych,
przernych umiejtnoci. Wanie dziki znajomoci
uku nastpuje wwczas co w rodzaju pierwszej
„rewolucji technicznej". Pojawia si niezwykle bogaty
i zrnicowany zestaw najprzerniejszych, coraz
doskonalszych narzdzi z drewna, kamienia, koci i
rogu — rnego rodzaju noe, szyda, rylce, piy,
wierta itp.
malowido odkryte w Hiszpaskich grotach: scena zbiorowego polowania na
stado jeleni
Powstaj take pierwsze narzdzia
skonstruowane z dwch rnych materiaw, ktrych
najpowszechniejszym przykadem by drewniany oszczep
zbrojony krzemiennym grotem. Lukowi te zawdziczamy
zapewne pierwszy potny rozkwit prawdziwej sztuki —
m.in. zaczto wwczas stosowa barwniki naturalne do
zdobienia ciaa oraz malowide naskalnych, ktre do
dzi urzer kaj nas swym prawdziwym artyzmem.
Nie wiemy, kiedy dokadnie czowiek zacz posugiwa
si ukiem — zazwyczaj wynalazek ten umieszcza si w
okresie odlegym o 70 000—40 000 lat przed nasz er.
Przypuszcza si te, e pojawi si on niezalenie w
rozmaitych punktach naszego globu. Zachoway si
lady wskazujce na znajomo i stosowanie uku na
obszarze Europy i Afryki ok. 35 000 r. p.n.e.
uk na dugie stulecia sta si podstawow broni.
Uyway go wszystkie armie staroytnoci i
redniowiecza. Zachowao si wiele legend i poda o
ludziach, ktrzy osigali we wadaniu nim prawdziwe
mistrzostwo. Ojciec Aleksandra Wielkiego, Filip
Macedoski, straci prawe oko oblegajc bogate
greckie miasto Meton. Wybi mu je pono wietny
ucznik Asteros strza — na ktrej napisa: „W prawe
oko krla Filipa".
Na tej samej zasadzie, co uk, oparte byy niektre
ze staroytnych machin miotajcych pociski —
stosowane od IV w. p.n.e. na terenie staroytnej
Grecji. Z uku wywodzi si rwnie kusza, znana ju w
staroytnoci, gwnie na Dalekim Wschodzie. W
Europie rozpowszechnia si ona w redniowieczu.
Urzdzenia te, dziki stosowaniu stalowych ukw oraz
napinaniu ciciwy za pomoc koowrotu lub korby,
miay znacznie spotgowan si wyrzutu pocisku, a
przez to rwnie wikszy zasig. W 1130 r. sobr
lateraneski zabroni! nawet pod grob kltwy
kocielnej uywania kuszy przeciw chrzecijanom,
okrelajc j jako „...niemal szataskie narzdzie
mordu, ktre zabija czowieka tak szybko, e nawet
nie czuje on trafienia..." Zakazu tego zreszt nie
respektowano.
Wprowadzenie kuszy nie zmniejszyo jednak wcale roli
uku.
Epizod z bitwy pod Crecy (ilustracja ze starej kroniki francuskiej): z prawej ucznicy angielscy, z lewej kusznicy genuescy
Na przykad w bitwie pod Crecy (1346 r.)
angielscy ucznicy rozgromili oddzia kusznikw
genueskich wspomagajcych armi francusk. Przyczyn
tego byo, e kusza, cho miaa wikszy zasig i
zapewniaa wiksz precyzj trafienia, bya znacznie
mniej szybkostrzelna od uku. Wprawni w strzelaniu
Anglicy, ktrych sportem narodowym byo wwczas
ucznictwo, potrafili wyrzuca ze swych dugich ukw
24 strzay na minut. Z czasem jednak rozwj broni
palnej (zapocztkowany w XVI w.) wypar uk z
uzbrojenia armii europejskich. Schyek jego kariery
przypada na XVII w., kiedy stosoway go jeszcze
niektre oddziay specjalne — np. lekka jazda
tatarska. Pamitamy z „Trylogii" niezrwnanego
ucznika tamtej epoki — pana Muszalskiego.
Luk przetrwa do naszych czasw jako sprzt sportowy.
W ucznictwie nasi zawodnicy, a zwaszcza zawodniczki
odnosz powane sukcesy midzynarodowe.
Mgr in. Bolesaw Orowski
rdo mody technik 11/71
kama
|
| Oceny |
Brak ocen. Moe czas doda swoj?
|
|
