| Newsletter |
|
Aby móc otrzymywać e-maile z Kama Starachowice musisz się zarejestrować. |
| Aktualnie online |
 Go¶ci online: 13
Użytkowników online: 0
Ł±cznie użytkowników: 3
Najnowszy użytkownik: marko1321
|
| Kalendarz |
| Ni |
Po |
Wt |
¶r |
Cz |
Pi |
So |
| |
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
| 6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
12 |
| 13 |
14 |
15 |
16 |
17 |
18 |
19 |
| 20 |
21 |
22 |
23 |
24 |
25 |
26 |
| 27 |
28 |
29 |
30 |
31 |
|
|
|
|
| Sensacja techniczna sprzed 40000 lat |
¦mierciono¶na maszyna
Wła¶ciwie nie ma się czym chwalić. Pierwsza w
dziejach maszyna wynaleziona przez, człowieka,
przeznaczona była do usprawnienia zabijania, do
powiększenia zasięgu i siły rażenia dzid miotanych
przedtem ręcznie. Nieznany wynalazca łuku musiał być
człowiekiem niezwykle pomysłowym i bystrym
obserwatorem. Wymy¶lone przez niego urz±dzenie
stanowi bowiem pierwszy w dziejach przykład celowego
magazynowania energii.
Fakt, że pierwsza wynaleziona przez człowieka maszyna
służyła do zabijania, nie był przypadkowy, ale też
nie wynikał bynajmniej z krwiożerczego instynktu
tkwi±cego w ludzkiej naturze. Po prostu w paleolicie,
czyli starszej epoce kamiennej (zwanej też epok±
kamienia łupanego), podstawowym zajęciem człowieka
było polowanie. Ludzie koczowali wówczas w
niewielkich, kilkudziesięcioosobowych grupach po
odwiecznej puszczy żywi±c się głównie tym, co
upolowali. Zbieractwo — wyszukiwanie jadalnych owoców
le¶nych i korzonków — było tylko koniecznym (można by
rzec witaminowym) uzupełnieniem zasadniczego wówczas
pokarmu — mięsa. Ten zestaw menu zmuszał pradawnych
łowców do bezustannego przemierzania puszczy w pogoni
za zwierzyn±. Prymitywna broń — maczuga, drewniany
oszczep czy kamień — której użycie wymagało znacznej
sprawno¶ci fizycznej — była niezbyt skuteczna, gdy
trzeba było razić ruchliwe i szybkie cele.
Nadrabiaj±c braki swej natury pomysłowo¶ci±, człowiek
urz±dzał zasadzki i nagonki, kopal doły-pułapki, a z
czasem (kilkadziesi±t tysięcy lat temu) oswoił sobie
i wytresował nieocenionego towarzysza łowów — psa.
Niemniej, aż do momentu wynalezienia łuku, koczuj±ce
gromady my¶liwych żyły stale na pograniczu głodu.
Mięso jest produktem łatwo psuj±cym się i nie można
go zbyt długo przechowywać. Toteż kilka kolejnych
nieudanych polowań nieuchronnie oznaczało głód.
Człowiek ówczesny po¶więcał więc cały swój czas
zdobywaniu pożywienia. Je¶li uważamy za słuszne
przysłowie, głosz±ce, iż „potrzeba jest matk±
wynalazków", nie powinni¶my się dziwić, że pierwsza
maszyna miała takie wła¶nie przeznaczenie.
Mezolityczne malowidło naskalne zachowane w jednej z grot w Hiszpanii: łucznik
strzela do górskiej kozicy
Łuk spowodował prawdziwy przewrót w sposobie życia
człowieka. Dzięki niemu stale dot±d zagrożony byt
naszych pradawnych przodków został zabezpieczony. Łuk
skrócił też znacznie czas po¶więcany na zdobywanie
pożywienia. My¶liwi z epoki kamiennej przyzwyczajeni
do stałej aktywno¶ci, a dysponuj±cy teraz wolnym
czasem — mogli zaj±ć się rozwijaniem innych,
przeróżnych umiejętno¶ci. Wła¶nie dzięki znajomo¶ci
łuku następuje wówczas co¶ w rodzaju pierwszej
„rewolucji technicznej". Pojawia się niezwykle bogaty
i zróżnicowany zestaw najprzeróżniejszych, coraz
doskonalszych narzędzi z drewna, kamienia, ko¶ci i
rogu — różnego rodzaju noże, szydła, rylce, piły,
wiertła itp.
malowidło odkryte w Hiszpańskich grotach: scena zbiorowego polowania na
stado jeleni
Powstaj± także pierwsze narzędzia
skonstruowane z dwóch różnych materiałów, których
najpowszechniejszym przykładem był drewniany oszczep
zbrojony krzemiennym grotem. Lukowi też zawdzięczamy
zapewne pierwszy potężny rozkwit prawdziwej sztuki —
m.in. zaczęto wówczas stosować barwniki naturalne do
zdobienia ciała oraz malowideł naskalnych, które do
dzi¶ urzer kaj± nas swym prawdziwym artyzmem.
Nie wiemy, kiedy dokładnie człowiek zacz±ł posługiwać
się łukiem — zazwyczaj wynalazek ten umieszcza się w
okresie odległym o 70 000—40 000 lat przed nasz± er±.
Przypuszcza się też, że pojawił się on niezależnie w
rozmaitych punktach naszego globu. Zachowały się
¶lady wskazuj±ce na znajomo¶ć i stosowanie łuku na
obszarze Europy i Afryki ok. 35 000 r. p.n.e.
Łuk na długie stulecia stał się podstawow± broni±.
Używały go wszystkie armie starożytno¶ci i
¶redniowiecza. Zachowało się wiele legend i podań o
ludziach, którzy osi±gali we władaniu nim prawdziwe
mistrzostwo. Ojciec Aleksandra Wielkiego, Filip
Macedoński, stracił prawe oko oblegaj±c bogate
greckie miasto Metonę. Wybił mu je ponoć ¶wietny
łucznik Asteros strzał± — na której napisał: „W prawe
oko króla Filipa".
Na tej samej zasadzie, co łuk, oparte były niektóre
ze starożytnych machin miotaj±cych pociski —
stosowane od IV w. p.n.e. na terenie starożytnej
Grecji. Z łuku wywodzi się również kusza, znana już w
starożytno¶ci, głównie na Dalekim Wschodzie. W
Europie rozpowszechniła się ona w ¶redniowieczu.
Urz±dzenia te, dzięki stosowaniu stalowych łuków oraz
napinaniu cięciwy za pomoc± kołowrotu lub korby,
miały znacznie spotęgowan± siłę wyrzutu pocisku, a
przez to również większy zasięg. W 1130 r. sobór
lateraneński zabroni! nawet pod groĽb± kl±twy
ko¶cielnej używania kuszy przeciw chrze¶cijanom,
okre¶laj±c j± jako „...niemal szatańskie narzędzie
mordu, które zabija człowieka tak szybko, że nawet
nie czuje on trafienia..." Zakazu tego zreszt± nie
respektowano.
Wprowadzenie kuszy nie zmniejszyło jednak wcale roli
łuku.
Epizod z bitwy pod Crecy (ilustracja ze starej kroniki francuskiej): z prawej łucznicy angielscy, z lewej kusznicy genueńscy
Na przykład w bitwie pod Crecy (1346 r.)
angielscy łucznicy rozgromili oddział kuszników
genueńskich wspomagaj±cych armię francusk±. Przyczyn±
tego było, że kusza, choć miała większy zasięg i
zapewniała większ± precyzję trafienia, była znacznie
mniej szybkostrzelna od łuku. Wprawni w strzelaniu
Anglicy, których sportem narodowym było wówczas
łucznictwo, potrafili wyrzucać ze swych długich łuków
24 strzały na minutę. Z czasem jednak rozwój broni
palnej (zapocz±tkowany w XVI w.) wyparł łuk z
uzbrojenia armii europejskich. Schyłek jego kariery
przypada na XVII w., kiedy stosowały go jeszcze
niektóre oddziały specjalne — np. lekka jazda
tatarska. Pamiętamy z „Trylogii" niezrównanego
łucznika tamtej epoki — pana Muszalskiego.
Luk przetrwał do naszych czasów jako sprzęt sportowy.
W łucznictwie nasi zawodnicy, a zwłaszcza zawodniczki
odnosz± poważne sukcesy międzynarodowe.
Mgr inż. Bolesław Orłowski
Ľródło młody technik 11/71
kama
|
| Oceny |
Tylko zarejestrowani użytkownicy mog± oceniać zawarto¶ć strony Zaloguj się lub zarejestruj, żeby móc zagłosować.
Brak ocen. Może czas dodać swoj±?
|
|
